صنعت توریسم، ۶.۱ درصد از تولید ناخالص جهانی را تشکیل می‌دهد. همین کشورهای همسایه ما هم بخش زیادی از منابع و توجهشان را به توریسم و گردشگری اختصاص می‌دهند تا به درآمد حاصل از نفت وابسته نباشند.
در ایران هم استارتاپهای موفقی در حوزه گردشگری راهاندازی شده‌اند، اما آثار تاریخی و طبیعی ایران آنقدر غنی است که کسب و کارهای موجود، هنوز نتوانسته‌اند آنطور که باید، صنعت توریسم ایران را رونق بدهند. اگر ایدهای در حوزه گردشگری دارید، شاید شما نفر بعدی باشید که به عنوان بنیانگذار یک استارتاپ گردشگری موفق شناخته خواهید شد.
در این مقاله از شرکت شتاب دهنده پیشگامان متوضیح می‌دهیم استارتاپ گردشگری چیست، کدام کسب و کارها در این حوزه در ایران موفق شده‌اند ، چه نقاط ضعف و قوتی دارند و مسیر پیش روی ایده‌های گردشگری در ایران چیست.
استارتاپ گردشگری چیست؟
بیایید ابتدا به صورت خلاصه بررسی کنیم استارتاپ چیست. استارتاپ یا کسب و کار نوپا، ایدهای تازه است که اولین مراحل تجاری‌سازی و کارآفرینی را طی می‌کند و برای تبدیل شدن به یک کسب و کار بزرگ برنامه دارد. بعضی از استارتاپ‌ها هم ایده‌ها و خدمات موجود را به شیوه‌ای مدرن و خلاقانه ارائه می‌دهند تا جایی در دنیای تجارت برای خودشان باز کنند.
همانطور که گفتیم، توریسم در حال تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین صنعت‌های جهان است. بسیاری از کشورهای دنیا، از جمله ایران، آثاری طبیعی، تاریخی و تفریحی برای بازدید دارند. آن‌ها با تجاری سازی خدمات، مردم کشور خودشان و کشورهای خارجی را به سمت جاذبه‌های گردشگری جذب می‌کنند و از این طریق، درآمد به دست می‌آورند.
احتمالا شما هم به صورت کلی می‌دانید که استارتاپ گردشگری چیست. این دسته از کسب و کارهای نوپا، خدمات مربوط به گردشگری را به مسافران ارائه می‌دهند؛ از سرویس‌های اقامتی گرفته تا حمل و نقل، رستوران و خدمات تفریحی.
تفاوت استارتاپ و کسب و کار حوزه گردشگری
دو تفاوت استارتاپ و کسب و کار وجود دارد که کارآفرین‌های جوان باید آن را در نظر بگیرند. تفاوت اول این است که کسب و کارها، از مراحل اولیه گذر کردهاند و به بلوغ رسیدهاند، اما استارتاپ هنوز در ابتدای راه است و مسیر زیادی تا تبدیل شدن به یک کسب و کار گردشگری دارد.
تفاوت دوم هم به ایدهپردازی بین استارتاپ و کسب و کار برمیگردد. کسب و کار میتواند ایدهای تکراری باشد که قبلا میلیونها نمونه مشابه آن وجود داشته؛ به عنوان مثال راهاندازی اقامتگاه بومگردی در یک روستا، ایده جدیدی نیست اما میتواند کسب و کاری در حوزه گردشگری باشد. اما استارتاپ به یک ایده جدید یا وجه تمایز با نمونههای مشابه نیاز دارد و باید همیشه بهروز و خلاق باقی بماند.
۵ ایده برای استارتاپ گردشگری
حوزه سفر و گردشگری، بسیار گسترده است و امکان تجاری سازی ایده‌های مختلف در آن وجود دارد. در ادامه به ۵ ایده جذابی که میتواند به یک کسب و کار پررونق تبدیل شود، اشاره می‌کنیم.
۱) توریسم درمانی
گردشگری و بازدید از دیدنی‌ها، تنها هدف از سفر نیست. بسیاری از افراد برای مقاصد درمانی به سفر می‌روند تا در کشوری دیگر تحت درمان قرار بگیرند. استارتاپ‌هایی هستند که خدمات مربوط به این حوزه را ارائه می‌دهند. آن‌ها به بیماران خارجی، پزشک معرفی می‌کنند و امکان معاینه توسط پزشک را فراهم می‌کنند. در زمان ویزیت حضوری هم خدمات جابجایی مسافر و اقامت را به بیماران ارائه می‌دهند.
۲) تجارت و سفر
تجارت از دیگر اهدافی است که افراد بخاطر آن سفر می‌کنند و می‌توان به آن‌ها خدمات ارائه داد. سفرهای تجاری و مأموریتی معمولا کوتاه هستند و افراد برای تمام روزهایشان برنامه دارند. بنابراین باید همه چیز مطابق با برنامه باشد و جایی برای زمان تلف شده ندارند. در نتیجه اگر کسب و کاری باشد که خدمات مورد نیاز اعم از اقامت، غذا و سرویس رفت و برگشت به محل‌های قرار ملاقات را به آن‌ها ارائه بدهد، از آن استقبال می‌کنند.
تجاری سازی خدمات کار در سفر را نیز می‌توان در این ایده جای داد. بسیاری از فریلنسرها به کار در سفر عادت دارند. آن‌ها در حین سفر، کار می‌کنند تا هم درآمد داشته باشند و هم از دیدنی‌ها و تفریحگاه‌های مناطق مختلف استفاده کنند. اگر شهر پر مسافری دارید، می‌توانید خدمات کار در سفر را نیز تجاری‌سازی کنید؛ به عنوان مثال یک فضای کار اشتراکی به همراه اینترنت و سیستم برای آن‌ها فراهم کنید.
۳) اجاره تجهیزات مورد نیاز مسافران
مسافرها نمی‌توانند همه وسایل مورد نیازشان را به همراه خود به سفر بیاورند. به عنوان مثال در سفر با هواپیما یا قطار، نمی‌توان خودروی شخصی را به همراه برد؛ در حالیکه ممکن است فرد در مقصد به ماشین نیاز داشته باشد. پس اجاره خودرو یکی از ایده‌هایی است که می‌توان تجاری سازی کرد.
همانطور که در پاسخ به سوال استارتاپ گردشگری چیست، گفتیم، استارتاپ یک ایده خلاقانه و مدرن است. پس افتتاح یک هلدینگ اجاره خودرو، نمی‌تواند استارتاپ باشد. به جای آن ایده‌های خلاقانه‌ای مثل اجاره خودروهای کاروان یا دوچرخه در سطح شهر، برای راهاندازی استارتاپ مناسب هستند.
۴) ارائه خدمات سفر به صورت اینترنتی
بسیاری از استارتاپهای گردشگری ایرانی، در این زمینه فعالیت می‌کنند. آن‌ها خدمات تور، رزرو بلیط و اقامتگاه را به صورت اینترنتی ارائه می‌دهند. مسافران با استفاده از این خدمات نیازی به مراجعه حضوری به دفاتر خدمات گردشگری ندارند. همچنین می‌توانند از پپیش از آغاز سفر، برای همه روزهایشان برنامه‌ریزی کنند و دغدغه‌ای نداشته باشند.
۵) ارائه فناوری‌های نوین در حوزه گردشگری
هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده سه تکنولوژی کاربردی در حوزه توریسم هستند. به عنوان مثال جوانان خلاق ایرانی، با استفاده از واقعیت مجازی دوران کهن تخت جمشید را بازسازی کردهاند تا مردم بدانند این کاخ بلند آوازه تا قبل از ویرانی، چقدر باشکوه بوده است.
این دسته از ایده‌ها به تخصص بالایی نیاز دارند. تیم بنیانگذار استارتاپ در وهله اول باید بر تکنولوژی‌هایی که نام بردیم، تسلط کافی داشته باشند تا بتوانند ایده‌شان را اجرایی کنند. در مراحل بعدی هم باید استراتژی درستی برای تجاری سازی و کسب درآمد از آن بچینند. در غیر این صورت، استفاده از این تکنولوژی‌ها، برای چند دقیقه اول توجه مخاطبان را جلب می‌کند و بعد از آن برایشان تکرار می‌شود.
معرفی استارتاپهای گردشگری موفق ایرانی
کسب و کارهای حوزه گردشگری در ایران تا حدودی موفق عمل کردهاند. احتمالا شما هم وقتی عنوان این بخش را خواندید، نام‌هایی مثل علی بابا یا جاباما را در ذهنتان مرور کردید. همین مسئله نشان از عملکرد موفقیت‌آمیز این برندها دارد. در ادامه توضیحاتی درباره استارتاپهای گردشگری موفق ایرانی ارائه خواهیم داد.
۱) علی بابا
علی بابا در سال ۱۳۹۳ تأسیس شد و دو بنیانگذار (مجید حسینی نژاد و نیما قاضی) داشت. این استارتاپ کار خود را با فروش پروازهای داخلی شروع کرد و با اینکه سود چندانی از فروش بلیط‌های داخلی عایدش نمی‌شد، این کار را ادامه داد. علی بابا به مرور زمان توانست بلیط‌های پرواز داخلی بین شهرهای مختلف ایران را به صورت اینترنتی بفروشد و این خدمتی جدید در آن زمان بود. زیرا افراد دیگر نیازی نداشتند به صورت حضوری برای خرید بلیط به آژانس‌های هواپیمایی مراجعه کنند.
بعد از مدتی علی بابا خدمات دیگری مثل فروش تور و بلیط‌های زمینی را هم اضافه کرد و سایت «جاباما» را نیز به عنوان زیرمجموعه علی بابا راه انداخت. این مجموعه اکنون حرف اول را در سیستم گردشگری ایران می‌زند و خدماتی در حوزه اقامت، جابجایی مسافر و برگزاری تورهای گردشگری داخلی و خارجی ارائه می‌دهد.
۲)وینوپر
اگر می‌خواهید بدانید استارتاپ گردشگری چیست، وینوپر را بررسی کنید. این پلتفرم آنلاین، دستیار تور لیدرهاست! آن‌ها به کمک وینوپر می‌توانند تجهیزات مورد نیاز برای تورهایشان را تأمین کنند و مدیریت تورها نیز برایشان راحت‌تر خواهد شد. مدیریت هزینه‌ها نیز از دیگر خدماتی است که وینوپر به مجریان تورهای گردشگری ارائه می‌دهد.
بیشتر بخوانید: استارت آپ های خدماتی فعال در ایران
۳) علاءالدین تراول
امیرحسین جعفری یک گردشگری ایرانی است که علاءالدین تراول را در سال ۹۵ راهاندازی کرد. او پیش از این هم سوابق درخشانی در حوزه گردشگری داشت. در این استارتاپ گردشگری، سر از مناطق کم‌تر شناخته شده ایران در می‌آورید و درباره امکاناتی که دارند، اطلاعاتی به دست می‌آورید. علاءالدین تراول خدمات منحصر به فردی ارائه می‌دهد که در سایر استارتاپهای گردشگری ایرانی وجود ندارد. این خدمات عبارتند از:
• امکان رزرو سالن همایش و کنفرانس در شهر مقصد
• اجاره خودرو در شهر مقصد
• نمایش موقعیت مکانی، دیدنی‌ها و تفریحات شهرهای مختلف ایران
• اطلاع‌رسانی درباره خدماتی از جمله وضعیت تاکسی اینترنتی و غذا در شهر مقصد
رزرو بلیط و برگزاری تورهای گردشگری داخلی و خارجی هم از خدمات دیگر علاءالدین است که وجه اشتراک آن با سایر کسب و کارهای حوزه گردشگری ایران محسوب می‌شود.
۴) فلایتیو
بنیانگذاران فلایتیو، افرادی با کوله‌باری از تجربه در زمینه استارتاپهای مختلف هستند که بعضی از آن‌ها موفق شدند و بعضی دیگر شکست خوردند. فلایتیو در سال ۹۴ به صورت آزمایشی در دسترس قرار گرفت و از سال ۹۵ به صورت رسمی کار خود را آغاز کرد. در حال حاضر هم به عنوان یکی از مشهورترین آژانس‌های هواپیمایی آنلاین کشور شناخته می‌شود.
فلایتیو در حال حاضر در زمینه ارائه بعضی از خدمات گردشگری از جمله رزرو بلیط پروازهای داخلی و خارجی، رزرو بلیط قطار و رزرو هتل فعالیت دارد. این وب سایت هنوز امکان رزرو بلیط اتوبوس و اقامتگاه‌های بومگردی را فراهم نکرده است.
۵) جاجیگا
جاجیگا پاتوق افرادی است که به ویلاهای منحصر به فرد شمال علاقمند هستند یا دوست دارند یک شب را در یک کلبه جنگلی غرق در سکوت بگذرانند. البته این استارتاپ خدمات رزرو اقامتگاه در شهرهای دیگر را هم ارائه می‌دهد. این استارتاپ ایده خلاقانه‌ای ارائه نداده، اما به عنوان یکی از کسب و کارهای موفق در حوزه گردشگری شناخته می‌شود.
افراد موفق در زمینه گردشگری
وقتی بررسی می‌کنید استارتاپ گردشگری چیست و کسب و کارهای این حوزه در ایران چطور به این جایگاه رسیدهاند، متوجه می‌شوید که هرکدام از بنیانگذاران این کسب و کارها، جزو چهره‌های موفق در زمینه گردشگری در ایران شناخته می‌شوند. اما بیایید افراد دیگری را هم که در این زمینه فعالیت دارند، به شما معرفی کنیم.
• حسین ثابت بکتاش: موسس هتل داریوش و پارک دلفین کیش
• فاطمه طریقت منفرد: موسس رستوران‌های زنجیره‌ای هانی
• عای فرزامی: مدیر رستوران‌های زنجیره‌ای هایدا
• عباس برزگر: کارآفرینی که خانه روستایی‌اش را به یک اقامتگاه بومگردی تبدیل کرد و اکنون در حوزه اقامتگاه بومگردی فعالیت دارد
استارتاپهای گردشگری موفق خارجی
بیایید بررسی کنیم در کشورهای دیگر موفق‌ترین استارتاپ گردشگری چیست و این مجموعه‌ها چه ایدهای را تجاری‌سازی کردهاند.
در ادامه به کسب و کارهای موفق خارجی در سال ۲۰۲۳ که در حوزه گردشگری فعالیت دارند، اشاره می‌کنیم:
• Roadsurfer: این مجموعه در زمینه اجاره کمپر، تجهیزات سفر و بیمه سفر در ۱۳ کشور اروپایی فعالیت دارد.
• Airalo: این استارتاپ در زمینه ارائه سیم‌کارت‌های دیجیتالی که در کشورهای مختلف پشتیبانی می‌شوند، فعالیت دارد. شرکت‌های توسعه‌دهنده تلفن همراه نیز دستگاه‌های جدیدشان را با قابلیت پشتیبانی از سیم‌کارت‌های دیجیتال می‌سازند.
• TravelPerk: این پلتفرم خدمات مربوط به سفرهای تجاری را ارائه می‌دهد. کاربران با استفاده از این پلتفرم می‌توانند زمان و هزینه‌ای که برای سفرشان صرف شده را مدیریت کنند.
• YouLi: این استارتاپ برای مدیریت سفرهای گروهی راهاندازی شده است تا هماهنگی‌های لازم برای این سفرها را انجام بدهد.
بیشتر بخوانید: ۱۰ تا از استارتاپ های موفق دنیا؛ معرفی کسب و کارهای یونیکورن
چالش‌های مسیر پیش روی کسب و کارهای حوزه گردشگری در ایران
تجاری سازی ایده دانش بنیان در ایران در حوزه گردشگری چالش‌های بسیاری دارد، به خصوص زمانی که بخواهید مسیر را برای ورود گردشگران خارجی به ایران هموار کنید. بعضی از چالش‌های این مسیر عبارت است از:
• محدودیت‌های حاصل از تحریم
• ذهنیت منفی بعضی از گردشگران خارجی درباره ایران
• نبودن سرمایه‌گذاران خارجی در ایران
• کم بودن آمار گردشگرانی خارجی که برای تفریح به ایران می‌آیند
• کمبود امکانات در بسیاری از مناطق ایران، به خصوص برای گردشگرهای خارجی
فرصت‌های پیش روی استارتاپ گردشگری چیست؟
انواع استارتاپ گردشگری در ایران و سراسر جهان راهاندازی شده‌اند و خدمات متنوعی به توریست‌ها ارائه می‌دهند. پیش از این درباره چالش‌های پیش روی استارتاپ ها در ایران صحبت کردیم، اما بیایید فرصت‌هایی که وجود دارد را هم بررسی کنیم.
تحریم‌ها و محدودیت‌های ایران، اگرچه آسیب زیادی به صنایع مختلف رسانده‌اند، اما خالی از فرصت هم نیستند. هیچکدام از استارتاپهای خارجی به ایران خدمات ارائه نمی‌دهند. بنابراین می‌توان ایده‌های مشابه آن‌ها را در ایران اجرا کرد، بدون اینکه نیازی به رقابت با آن‌ها باشد. به یاد داشته باشید ما در ایران بازاری به جمعیت ۸۰ میلیون نفر داریم که می‌توانیم به آن‌ها خدمات ارائه بدهیم!
فرصت دوم را هم خدا در اختیار ما قرار داده! ایران کشوری است پهناور با آب و هوای چهارفصل که از هیچ جاذبه گردشگری کم ندارد؛ چه آثار تاریخی و سایت‌های باستانی، چه جاذبه‌های طبیعی چون کوه، کویر، دریا و جنگل! پس شما همین الان هم اولین پیش‌نیاز راهاندازی یک کسب و کار گردشگری را دارید.
نکاتی که پیش از راهاندازی استارتاپ گردشگری باید بدانید
ایران پر از جاذبه‌های گردشگری است؛ به همین خاطر است که حتی با وجود مشکلاتی اعم از تحریم، باز هم گردشگران بسیاری از کشور ما بازدید می‌کنند. بسیاری از افراد وقتی به گردشگری در ایران فکر می‌کنند، ایده‌هایی برای راهاندازی کسب و کار گردشگری به ذهنشان می‌رسد که بعضی از آن‌ها هم واقعا خلاقانه است و پتانسیل تبدیل شدن به یک بیزینس موفق را دارد. اما ایده دادن اولین و شاید ساده‌ترین مرحله راهاندازی یک استارتاپ باشد. مراحل بعدی است که کارآفرین‌های تازه‌کار را به چالش می‌کشد و مشخص می‌کند که مرد میدان راه اندازی استارتاپ هستند یا خیر!
ما در مجموعه پیشگامان، خدمات تخصصی شتابدهی را به کسب و کارهای نوپای گردشگری و سایر حوزه‌ها ارائه می‌دهیم و راهنمای مسیرشان هستیم. شما هم اگر در این زمینه ایدهای دارید، برنامه‌های جذب استارتاپ در پیشگامان را بررسی کنید و با ما ارتباط بگیرید تا بعد از بررسی ایده‌ها و شرایط، همکاری را شروع کنیم.
تجربه‌ای که در زمینه کمک به استارتاپهای گردشگری داشته‌ایم، ما را به نکاتی رسانده که در ادامه ارائه خواهیم داد. این نکات پیش‌زمینه‌ای برای راهاندازی یک کسب و کار تازه در حوزه توریسم هستند:
• از همان ابتدای راه بازار هدف خود را مشخص کنید و تصمیم بگیرید که قرار است به چه کسانی خدمات ارائه بدهید.
• به مراحل تئوری کار مانند بیزینس پلن نوشتن، تحقیقات بازار و توسعه نمونه اولیه اهمیت بدهید. فراموش نکنید که یک کودک از همان بدو تولد توانایی دویدن ندارد و باید به تکامل برسد.
• در اینترنت قدرتمند ظاهر شوید. بسیاری از فعالیت‌های مربوط به برندسازی و تبلیغات در فضای مجازی را می‌توان به رایگان یا با هزینه خیلی پایین انجام داد.
• شبکه‌سازی قدرتمند را فراموش نکنید. شما به تنهایی نمی‌توانید ایده‌تان را اجرا کنید و به همکاری با کسب و کارهای محلی چون هتل‌ها یا رستوران‌ها نیاز خواهید داشت.
• همیشه نوآوری داشته باشید و با تغییرات سازگار شوید.
بیشتر بخوانید: 7 تفاوت استارتاپ و کسب و کار های کوچک
اشتباهات کسب و کارهای حوزه گردشگری
هر استارتاپ برای تبدیل شدن به یک کسب و کار بزرگ، مسیر منحصر به فردی دارد که نمی‌تواند خالی از اشتباه باشد. بعضی از اشتباهات کوچک، قابل جبران هستند و می‌توان درسی از آن‌ها گرفت و به مسیر ادامه داد. اما بعضی از اشتباهات سنگین هستند و کسب و کار تازه جان گرفته را به مرز نابودی می‌رسانند. پس درس گرفتن از تجربه دیگران هم در مسیر رشد استارتاپ گردشگری اهمیت بسیاری دارد.
در ادامه بررسی می‌کنیم رایج‌ترین اشتباهات در مسیر استارتاپ گردشگری چیست.
• شروع فعالیت بدون برنامه‌ریزی و تحقیقات بازار
• کمک نگرفتن از خدمات شتاب دهنده استارتاپ یا مشورت افراد با تجربه
• کمال‌گرایی در زمینه توسعه MVP (نمونه یا نسخه اولیه خدمات)
• ارائه خدماتی که مخاطبان هدف آن خاص و بسیار محدود هستند
• درگیری بیش از حد برای تحلیل رقبا و حساسیت زیاد روی بازار رقابت
• اهمیت ندادن به تیم‌سازی و تفویض اختیار
• ثبت نکردن نام برند و شرکت و بی‌توجهی به فرایندهای اداری و رسمی
• ارائه خدماتی که بازار آن‌ها اشباع است و نمونههای مشابه بسیاری دارد
• درخواست نکردن حمایت و جذب نکردن سرمایه‌گذار
کلام آخر؛ جذب سرمایه برای استارتاپ گردشگری
با وجود اینکه شیوع ویروس کرونا ضررهای سنگینی به استارتاپهای حوزه گردشگری وارد کرد، اما این صنعت همچنان جذاب و پرقدرت است و از نو شروع به کار کرده؛ پس نباید آن را دست کم بگیرید. در این مقاله بررسی کردیم استارتاپ گردشگری چیست، چه ایده‌هایی را می‌توان در این زمینه اجرا کرد و کسب و کارهای موفق این حوزه در ایران و سراسر جهان، چطور کار می‌کنند.
شرکت شتاب دهنده پیشگامان، خدمات متنوعی برای توسعه استارتاپهای گردشگری (از جمله جذب سرمایه برای استارتاپ) ارائه می‌دهد. در پیشگامان شما با افراد باتجربه و متخصص در این حوزه آشنا می‌شوید و می‌توانید از آن‌ها یاد بگیرید و درباره ایده‌هایتان از ایشان مشورت بخواهید. همچنین فرصت آشنایی با سرمایه‌گذاران بزرگ در حوزه استارتاپ را به دست می‌آورید. با کمک مشاوران پیشگامان هم می‌توانید تیم مورد نیاز برای توسعه ایده‌تان را جمع کنید و به سمت تبدیل شدن به یک کسب و کار قدرتمند در ایران پیش بروید.