شرکت های دانش بنیان از جمله شرکت‌هایی هستند که می‌توانند در علمی پیش بردن اهداف جامعه به خصوص در بخش اقتصادی بسیار مفید و موثر نقش ایفا کنند. به همین دلیل در راستای حمایت از این شرکت‌ها طرح‌ها و برنامه‌های حمایتی مختلفی از جانب دولت مطرح شده است.
سال 1389 نقطه عطفی در جهت حمایت از دانش بنیان و ایده‌های نوآورانه استارتاپ ها به شمار می‌رفت و دولت با تصویب طرح «قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری و اختراعات» در صدد پشتیبانی از این شرکت‌ها برآمد. ما در این یادداشت از شرکت شتاب دهنده پیشگامان می‌خواهیم به این قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان و مفاد آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
تصویب قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان
تا قبل از سال 1389 می‌توان گفت که شرکت های دانش بنیان در انزوا و بدون هیچ‌گونه طرح حمایتی از جانب دولت فعالیت خود را آغاز می‌کردند و از این عدم پشتیبانی همواره گله‌مند بودند. سال 1389 معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور با همکاری کارگروه ارزیابی شرکت های دانش بنیان به تصویب طرحی با عنوان «قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری و اختراعات» دست زدند که به موجب آن شرکت دانش بنیان از یک سری برنامه‌های حمایتی برخوردار می‌شود.
قانون حمایت از دانش بنیان در 13 ماده تنظیم شده است و در طی آن به این می‌پردازد که چه شرکت‌هایی مشمول این قانون هستند، کدام موسسه ها دانش بنیان به حساب می‌آیند، شرکت های دانش بنیان از چه حمایت‌هایی برخوردار هستند و در صورت رد یا بی‌توجهی به قوانین با چه مجازاتی روبه‌رو می‌شوند. این قانون از زمان تصویب تاکنون دست‌خوش تغییراتی شده است اما متن اولیه آن را در خصوص حمایت از دانش بنیان می‌توانید در فایل زیر ببینید:
بخش‌های حمایتی قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان چیست ؟
همزمان با تصویب قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان، صندوق نوآوری و شکوفایی نیز برای حمایت مالی از این موسسه‌ها شکل گرفت. این صندوق با ارائه وام و در نظر گرفتن تسهیلات متنوع برای شرکت های دانش بنیان در صدد پشتیبانی از این موسسه‌ها برآمد. تمام این برنامه های حمایت از دانش بنیان در جهت توانمندسازی نیروهای داخلی و استفاده از ایده‌ها و دانش تولیدشده در کشور برای حرکت اقتصاد به یک سمت و سوی فناورانه است. حال بیایید نگاهی بیندازیم به این برنامه‌های حمایتی که پس از قانون فوق در دستور کار قرار گرفت:
1. حمایت مالیاتی
حسب قانون فوق، تمام شرکت‌های دانش بنیان و موسسه‌های پژوهشی، مهندسی و فناوری مستقر در پارک‌های علم و فناوری از حمایت مالی شامل بر فروش کالا و خدمات برخوردار هستند. علاوه بر این تمامی کارکنانی که در این شرکت‌ها مشغول به کارند نیز از معافیت حقوقی بهره‌مند هستند و فیش حقوقی این افراد دیگر مالیات ماهانه را در برندارد.
افزون بر این موارد تمامی شرکت های دانش بنیانی که کمتر از 100 میلیارد ریال در سال درآمد دارند، می‌توانند کلیه صورت حساب های مالی، تحریر دفاتر مالی و اظهارنامه‌‌های مالیاتی را با تسهیلات 50 درصدی پرداخت کنند. بدین معنا که 50 درصد از این هزینه‌ها مشمول حمایت از دانش بنیان می‌شود و شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از این معافیت در کاهش هزینه‌های خود موفق عمل کنند.
2. حمایت‌های بیمه‌ای
علاوه بر معافیت‌های مالیاتی که شرکت‌های دانش بنیان از آن بهره‌مند هستند، حمایت‌های بیمه‌ای نیز با همکاری سازمان تامین اجتماعی در دستور کار قرار گرفته است. به موجب این مصوبه، موسسه هایی که دانش بنیان به حساب می‌آیند یا در پارک‌های علم و فناوری مستقر هستند، از حمایت‌های بیمه‌ای زیر برخوردار می‌شوند:
1. بیمه مسئولیت
در بیمه مسئولیت افراد می‌توانند مشمول موارد حمایتی زیر شوند:
- بیمه مسئولیت کارفرما در برابر کارکنان
- بیمه مسئولیت محصول
- بیمه آتش‌سوزی برای اشخاص ثالث در برابر خسارت‌های مالی و جانی
و همچنین می‌توان به بیمه مسئولیت حرفه‌ای کارشناسان آزمایشگاه نیز اشاره کرد.
2. سهولت عضویت کارکنان در صندوق بازنشستگان
کارکنان مستقر در شرکت های دانش بنیان می‌توانند با ارائه سوابق بیمه‌ای خود به راحتی در صندوق بازنشستگان عضو شوند و از تسهیلات این صندوق برخوردار باشند.
3. معافیت از پرداخت حق بیمه قراردادها
مطابق بخش‌نامه سازمان تامین اجتماعی، شرکت های دانش بنیان می‌توانند از پرداخت حق بیمه در قراردادها معاف شوند یا ضریب پرداخت آن برای این دست شرکت‌ها به کمترین میزان برسد.
4. بخشودگی جرایم بیمه
شرکت های دانش بنیانی که با جرایم بیمه به دلیل عدم پرداخت یا مسائلی از این دست روبه‌رو هستند، می‌توانند با مراجعه به سازمان تامین اجتماعی و خارج از اختیار کارفرمایان بیمه نسبت به بخشودگی جرایم خود اقدام کنند. از دیگر حمایت‌های بیمه‌ای می‌توان بیمه آتش‌سوزی و سرقت ماشین‌آلات، مشاوره بیمه در برابر قانون کار و بررسی قراردادها، بیمه مهندسی و بیمه اشخاص را نام برد.
3. حمایت‌های گمرکی
یکی دیگر از انواع حمایت از دانش بنیان در خصوص مسایل گمرکی است. شرکت های دانش بنیان این امکان را دارند که برای واردات ماشین‌آلات، تجهیزات، کالا و قطعات و مواد اولیه موردنیاز خود از معافیت گمرکی برخوردار شوند. حتی این امکان برای آنان فراهم است که برای وارد کردن مواد اولیه از اداره گمرک اجازه ورود موقت دریافت کنند. از سوی دیگر در جهت حمایت از این شرکت‌ها، امور گمرکی همچون تعیین ماهیت کالا، ورود کالا به مسیر سبز گمرکی و ترخیص آن نه‌تنها با سهولت و در زمان کمتری طی می‌شود، بلکه این شرکت‌ها از معافیت 4 درصدی برای پرداخت مالیات نیز بهره‌مند هستند.
4. حمایت در جهت توسعه بازار و کسب‌وکار
از آنجایی که شرکت های دانش بنیان نیازهای فناورانه و تکنولوژی محور بسیاری دارند، کارگروه نظارت بر این شرکت‌ها تصمیم گرفته است تا این نیازها را شناسایی کند و در جهت رفع آن‌ها بربیاید. علاوه بر این مسئله مطابق قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان امکان فروش اقساطی برای این شرکت‌ها و خرید قسطی برای متقاضیان فراهم شده است. همچنین مرکز شرکت های دانش بنیان با معرفی این موسسه‌ها به سرمایه‌گذاران و پروموت محصولات این شرکت‌ها سعی در شناساندن آن‌ها دارد تا نه‌تنها زیرساخت تجاری سازی محصول را برای آن‌ها فراهم آورد، بلکه در جذب سرمایه نیز به شرکت های دانش بنیان کمک کند.
همچنین برای توسعه کسب و کار ها خدمات مشاوره‌ای و جلسات پرسش و پاسخی با فاندر ها و کوفاندر های شرکت های دانش بنیان مهیا شده است. اهمیت این جلسات در خصوص منتورینگی بوده که به راهبرد و کارکرد بهتر فعالیت های دانش بنیان و استارتاپ ها بهتر کمک می‌کند. این جلسات اغلب در زمینه‌های زیر هستند:
- مشاوره تامین منابع مالی
- مشاوره توسعه فنی محصولات
- مشاوره صادرات و واردات
- مشاوره توسعه بازار و افزایش فروش
- مشاوره بیمه و مالیات
- مشاوره حقوق و مالکیت فکری
5. تسهیلات مالی صندوق نوآوری و شکوفایی
صندوق مالی نوآوری و شکوفایی تلاش دارد تا تسهیلات مختلفی به شرکت های دانش بنیان ارائه دهد و آن‌ها از مرحله تولید محصول تا صادرات آن یاری دهد. از جمله تسهیلاتی را که می‌توان از این صندوق نام برد، می‌توان به تسهیلات پیش از تولید صنعتی، تسهیلات تولید صنعتی، تسهیلات سرمایه در گردش، تسهیلات لیزینگ و استنصاع اشاره کرد. در این دسته از تسهیلات وام‌هایی با نرخ بهره مناسب به شرکت های دانش بنیان ارائه می‌شود که می‌توان آن‌ها را تا حداکثر سه سال بازپرداخت کرد.
از دیگر موارد حمایت از دانش بنیان این صندوق می‌توان به تسهیلات مربوط به استقرار موقت یا تامین محل کار اشاره کرد. این تسهیلات شامل کمک‌هزینه رهن یا اجاره یک فضای کاری مناسب برای تولید محصول و بهره‌برداری از آن است. همچنین تسهیلات نمونه‌سازی از دیگر کمک هزینه هایی است که برای تولید آزمایشی محصول به موسسه‌های دانش بنیان تعلق می‌گیرد. از دیگر انواع تسهیلات مربوط به صندوق مالی نوآوری و شکوفایی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- تسهیلات اوراق خزانه
- تسهیلات مشاوره و ثبت نشان تجاری
- مشاوره و ثبت اختراع داخلی و خارجی
- حمایت از دریافت کارت بازرگانی
- حمایت شرکت‌ها از حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی
- کمک‌هزینه دوره‌های آموزشی، کمک به شبکه‌سازی و برگزاری رویدادها
- تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری
دیگر حمایت‌ها برای رشد و توسعه شرکت های دانش بنیان
علاوه بر آنچه که تاکنون درخصوص حمایت از دانش بنیان بیان کردیم؛ زمینه‌های دیگری نیز وجود دارند که زیرساخت‌هایی برای حمایت از این موسسه‌ها در این زمینه‌ها فراهم شده است. این زمینه‌ها عبارت اند از:
- حمایت‌های مربوط به سازمان نظام وظیفه
- حمایت‌های مربوط به صادرات
- حمایت‌های مربوط به بورس و فرابورس
- حمایت‌های مربوط به استقرار شرکت دانش بنیان
- حمایت‌های مربوط به دانشگاه، هیئت علمی و پژوهش
- حمایت‌های مربوط به منابع انسانی
- حمایت‌های مربوط به ترویج و تبلیغ شرکت‌های دانش بنیان در رسانه‌ها
تمام این حمایت‌ها در جهت توانمندسازی شرکت های دانش بنیان برای رشد و پیشرفت در شرایط اقتصاد مقاومتی است. این تسهیلات به شرکت های دانش بنیان اجازه می‌دهد که از لحظه استقرار در فضای کاری تا زمانی که محصول آن‌ها توانایی صادرات پیدا می‌کند، از نظر مالی و امور اداری تحت پشتیبانی قرار بگیرند و دغدغه‌ای خارج از توسعه و هدفمند کردن محصولات و خدمات نداشته باشند.
اگر یک شرکت دانش بنیان دارید، پیشگامان همراه شماست!
با رشد و افزایش تعداد شرکت های دانش بنیان به همان اندازه شرکت هایی جهت تسهیل گری نیازهای این شرکت‌ها تاسیس شده‌اند. از جمله این شرکت‌ها می‌توان به پیشگامان اشاره کرد که از ابتدایی که شروع به کار می‌کنید تا زمانی که محصول خود را به بهره‌برداری می‌رسانید، در کنار شما و ایده‌هایتان خواهد بود. با پیشگامان امکان این را دارید که در حوزه فعالیت خود پیشگام حرکت کنید.
مخلص کلام
آنچه در این یادداشت توضیح دادیم، درباره قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان بود. از سال 1389، دولت وقت با همکاری کارگروه ارزیابی شرکت های دانش بنیان مصوبه‌ای در جهت حمایت از دانش بنیان ابلاغ کردند. به موجب این مصوبه، شرکت‌هایی که دانش بنیان هستند یا در پارک‌های علم و فناوری استقرار دارند، از معافیت‌های مالیاتی و نظام وظیفه، تسهیلات مالی، امتیازهای گمرکی، حمایت‌های توسعه بازار، تبلیغ در رسانه‌ها و… برخوردار خواهند بود. حال شما بگویید؛ چه انتظارهای حمایتی دیگری از دولت‌ها در رابطه با شرکت‌های دانش بنیان دارید؟